Y Rhaglen Cyfiawnder

Mae'r Rhaglen Cyfiawnder yn gyfres o weithdai sy'n teithio o amgylch Cymru gan ddefnyddio drama fel adnodd i ddangos i blant a phobl ifanc effaith troseddu a sut mae'r system cyfiawnder troseddol yn gweithredu. Wedi’i hanelu ar gyfer pobl ifanc sydd mewn perygl o ddod yn rhan o’r system cyfiawnder troseddol, mae actorion a hwylusydd yn cynnal y gweithdai lle mae senario ‘berthnasol a thrawiadol’ yn cael ei hactio, gan arwain at arestio’r drwgweithredwr ac mae’n wynebu achos llys troseddol. Mae'r heddlu wedi cyfrannu at y senario i sicrhau ei bod yn cynrychioli tueddiadau troseddu cyfredol – cyffurlinellau ar hyn o bryd.

Mae Cyfiawnder mewn Diwrnod / Justice in a Day, un o dri gweithdy'r rhaglen, yn sesiwn diwrnod llawn sy'n dod i benllanw gyda throsglwyddo i lys ynadon lleol. Mae’r cyfranogwyr yn cael gwylio’r drwgweithredwr yn y llys gydag ynadon go iawn a PCSO yn chwarae’r prif rannau, gan ychwanegu at effaith a dilysrwydd y prosiect. Mae'r prosiect yn atal ac yn annog pobl ifanc i beidio â dilyn llwybr troseddu, yn rhoi cyfle i fynd i'r afael â chwestiynau na fydd pobl ifanc yn gallu eu gofyn fel arall ac yn edrych ar effaith ymddygiad troseddol ar droseddwyr, dioddefwyr a'r gymuned ehangach.

Canlyniadau

• 10,000+ o bobl ifanc wedi elwa
• Empathi a hunanymwybyddiaeth cynyddol y cyfranogwyr
• Dealltwriaeth gynyddol o effaith ymddygiad troseddol
• Gwneud gwell penderfyniadau a meddwl am y canlyniadau yn y tymor hwy
• Hunanhyder cynyddol ac ymwybyddiaeth o gyfrifoldeb personol
• Lleihau’r niferoedd sy’n dod yn rhan o’r System Cyfiawnder Troseddol i Ieuenctid

Stori Joe

Mae Joe, 15 oed, yn mynychu Uned Cyfeirio Disgyblion ac roedd eisoes wedi bod yn gysylltiedig â'r heddlu. Cyn mynychu Cyfiawnder mewn Diwrnod, soniodd ei fod yn mynd i dorri ffenestr car dyn yr oedd wedi bod yn dadlau ag ef. Yn dilyn y gweithdy, penderfynodd Joe beidio â malu’r ffenestr oherwydd ei ddealltwriaeth newydd o’r canlyniadau.

Celfyddydau o’r Gadair Freichiau

Mae dementia yn fater iechyd cyhoeddus o bwys sy'n effeithio ar 1 o bob 20 dros 65 oed ac 1 o bob 5 dros 80 oed. Wrth i ddisgwyliad oes gynyddu bydd mwy o bobl yn byw gyda chlefydau dementia. Wrth galon ein gwaith mae ymrwymiad i ddefnyddio'r celfyddydau fel adnodd i wella ansawdd bywyd i'r rhai sy'n byw gyda salwch.

Mae Celfyddydau o’r Gadair Freichiau, sy'n cael ei weithredu mewn partneriaeth â Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, yn cefnogi pobl â dementia cynnar a'u gofalwyr i addasu i'w hamgylchiadau newydd. Mae'r cyfranogwr a'i ofalwr yn cymryd rhan yn y rhaglen - gan weithio gyda'i gilydd, cael hwyl ac ysgogi swyddogaethau’r ymennydd. Mae rhan un y sesiwn yn canolbwyntio ar gyfathrebu a symud, gan gefnogi sgiliau gwybyddol a chyhyrau’r cof, ac mae’r ail ran yn cyflwyno’r cyfranogwyr i weithgareddau sy'n creu atgofion newydd, wedi'u gwreiddio yn y presennol.

Mae defnyddio gweithgareddau dan arweiniad y celfyddydau yn arwain at brofi rhywbeth newydd bob wythnos. I un dyn, prif ofalwr ei wraig, mae’r sesiynau’n ei helpu i “gael ei wraig yn ôl” am y tridiau canlynol, gan leihau’r ymdeimlad o golled y mae gofalwyr yn aml yn ei deimlo.

Canlyniadau

• Helpu cyfranogwyr i addasu i’w ‘normalrwydd newydd’ yn byw gyda dementia
• Ysgogi swyddogaethau’r ymennydd a'r cof sy'n dirywio
• Meithrin hunanhyder
• Profiad hwyliog a rennir sy'n creu atgofion newydd ac sy'n rhoi seibiant a chefnogaeth i ofalwyr
• Datblygu strategaethau newydd i helpu gofalwyr i gefnogi eu partner

Cysylltu a Ffynnu

Yn ystod y pandemig buom yn gweithio'n helaeth gyda phobl ifanc ddifreintiedig a bregus. Fe wnaethom ni alluogi pobl ifanc i gydweithio, ac wedyn i ffurfio sut maen nhw eisiau i Theatr Clwyd, a'r Gwasanaethau Cymdeithasol, weithio gyda nhw yn y dyfodol - gan greu rhaglen dan arweiniad y cyfranogwyr i'w cefnogi. Gwnaed yr holl atgyfeiriadau at y rhaglen hon gan Wasanaethau Cymdeithasol Sir y Fflint.

Mae Rachel* yn ofalwr ifanc a gofynnodd y gwasanaethau cymdeithasol iddi a oedd hi eisiau fod yn rhan o Gysylltu a Ffynnu fel math o seibiant. Mae hi'n gofalu am ei brawd iau sydd â pharlys yr ymennydd. Wrth fynychu'r sesiynau, darganfu ei llais ac mae canu yn rhywbeth y mae ganddi ddawn amdano. Roedd Rachel wedi bod yn mwynhau'r sesiynau, er ei bod yn teimlo y dylai ei brawd fod yn ymuno â hi i rannu'r profiad. Nawr maen nhw'n mwynhau'r sesiynau gyda'i gilydd.

Nid oedd Ben* yn mynd i'r ysgol ac roedd ganddo agwedd negyddol tuag at ddysgu. Drwy Cysylltu a Ffynnu, mae cerddoriaeth wedi dod yn rhywbeth y mae wedi gwirioni arno a thrwy'r rhaglen cafodd gyfle i chwarae'r gitâr. Drwy'r rhaglen mae wedi dysgu chwarae sawl cord. Ar ôl y rhaglen fe wnaethom lwyddo i ddod o hyd i gitâr iddo er mwyn iddo allu parhau â'i angerdd newydd.

Mae Anna* eisiau bod yn ‘gynllunydd ffasiwn’. Mae Anna yn dod o Rwmania, wedi colli ei mam ac mae hi wedi bod mewn 3 chartref maeth yn ystod y 12 wythnos rydyn ni wedi ei hadnabod. Fe wnaethom ni ei chyflwyno i'n hadran ffasiwn a goruchwyliodd y gwisgoedd ar gyfer y prosiect.

Mae Rob* yn hoff iawn o gombat llwyfan! Mae gan Rob ADHD, gydag oedran dysgu o 6-8 yn 15 oed.

Gall y sesiynau hyn gael effaith sylweddol ar fywydau'r cyfranogwyr, gallant fod yn arwydd o hwyl a gobaith am eu dyfodol wrth ddod yn oedolion ifanc.

*newidiwyd yr enwau ar gyfer cyfrinachedd.